Bạn sẽ sống thọ bao lâu? Đó là câu hỏi mà hầu hết chúng ta đều bỏ qua — cho đến khi một biến cố khiến ta buộc phải đối diện với nó. Có thể là một chẩn đoán y khoa, hoặc chỉ là những phút ngẫm ngợi bên con cháu: mình còn bao nhiêu thời gian?
Tin tốt là: khoa học cũng đang truy tìm câu trả lời. Và họ bắt đầu bằng việc quan sát những người sống thọ nhất hành tinh – những cụ già trăm tuổi sống khỏe mạnh, minh mẫn. Họ sống ở đâu? Họ sống như thế nào? Và liệu chúng ta có thể học gì từ họ?
“Blue Zones” – Những vùng đất của sự trường thọ
Nếu bạn từng lướt Netflix, có thể đã thấy bộ phim tài liệu “Live to 100: Secrets of the Blue Zones” do National Geographic sản xuất. Trong đó, nhà báo Dan Buettner dẫn khán giả chu du đến những vùng đất mà tuổi thọ trăm tuổi là điều bình thường.
Năm khu vực được xác định là “Blue Zones” – nơi có mật độ người sống trên 100 tuổi cao nhất, gồm:
-
Ikaria (Hy Lạp)
-
Loma Linda (California, Mỹ)
-
Sardinia (Ý)
-
Okinawa (Nhật Bản)
-
Nicoya (Costa Rica)
Những nơi này không chỉ kéo dài tuổi thọ, mà còn nâng cao chất lượng sống tuổi già. Bí quyết nằm ở đâu?
Tiêu chuẩn để trở thành một “Blue Zone”
Không phải bất kỳ nơi nào có người sống thọ cũng được gọi là “Blue Zone”. Để đạt danh hiệu này, khu vực đó phải đáp ứng 3 điều kiện khắt khe:
-
Dữ liệu minh bạch: Phải có giấy khai sinh, giấy chứng tử rõ ràng để xác nhận tuổi thực.
-
Tuổi thọ trung bình quốc gia cao: Khu vực đó phải nằm trong quốc gia có tuổi thọ bình quân thuộc top đầu thế giới.
-
Tuổi thọ vượt trội tại địa phương: Sau khi lọc qua hai lớp trên, các nhà nghiên cứu xác định cụ thể những địa phương có tỉ lệ sống thọ cao vượt chuẩn — tính toán xác suất sống từ tuổi 50 đến 80, 90…
Chỉ khi vượt qua các bước sàng lọc này, vùng đó mới được đưa vào danh sách “Blue Zones”. Và rồi, các nhà khoa học bắt tay vào phân tích chi tiết lối sống của cư dân tại đây. Họ phát hiện ra điều gì?
“Power 9” – 9 thói quen sống thọ của Blue Zones
Dù cách nhau hàng ngàn cây số, năm vùng đất này có điểm chung kỳ lạ: người dân ở đó cùng thực hành 9 thói quen sống gần như giống hệt nhau. Chúng được gọi là Power 9® – bộ công thức vàng cho một cuộc đời thọ mà khỏe.
-
Vận động tự nhiên suốt ngày
Không phòng gym, không nâng tạ. Họ vận động nhẹ nhàng qua công việc thường nhật: đi bộ, làm vườn, nấu ăn, quét nhà. Hạn chế tiện nghi hiện đại khiến họ… buộc phải vận động mỗi ngày. -
Sống có mục đích
Người Okinawa gọi đó là Ikigai – “lý do để thức dậy mỗi sáng”. Những người có lý tưởng sống rõ ràng có thể sống thêm trung bình 7 năm so với người không có. -
Giảm căng thẳng mỗi ngày
Người Blue Zones thiền, cầu nguyện, nghỉ trưa, hoặc đơn giản là… uống rượu thư giãn cùng bạn bè vào cuối ngày. -
Ăn ít hơn no
Người Okinawa có quy tắc “80%” – ăn đến khi gần no thì dừng. Bên cạnh đó, họ ăn nhiều vào sáng – ít vào tối. -
Ăn thực vật là chủ đạo
Họ ăn nhiều đậu (đậu đen, đậu Hà Lan, đậu fava), rau, ngũ cốc nguyên hạt. Thịt xuất hiện rất ít – chỉ vài lần/tháng, mỗi lần vài miếng nhỏ. -
Uống rượu có chừng mực
Hầu hết cư dân Blue Zones uống rượu vang mỗi ngày – nhưng luôn uống cùng người thân, và chỉ 1–2 ly nhỏ, sau 5 giờ chiều. -
Cộng đồng và cảm giác thuộc về
Tất cả trừ 5 người trong số hàng trăm cụ trăm tuổi từng được phỏng vấn đều là thành viên của một cộng đồng tôn giáo. Họ tìm thấy ý nghĩa sống qua niềm tin. Một cộng đồng năng động, những hàng xóm hạnh phúc, có cùng chung phông nền văn hóa, và cùng giao ở nhiều sở thích cũng chính là chìa khóa Sống Thọ. -
Gia đình là trung tâm
Không nhà dưỡng lão. Người già sống cùng con cháu, được chăm sóc trong nhà. Điều này mang lại lợi ích cho cả người lớn tuổi lẫn thế hệ trẻ. -
Kết nối xã hội thân thiết
Người Okinawa gọi nhóm bạn thân lâu năm là moai. Họ giúp nhau về mặt tinh thần, tài chính, và thậm chí đưa nhau đi khám bệnh. Hỗ trợ xã hội là yếu tố then chốt trong tuổi thọ dài lâu.
Làm sao để sống như người Blue Zones?
Bạn không cần chuyển đến Okinawa hay Nicoya. Những gì các nhà khoa học phát hiện hoàn toàn có thể áp dụng tại nơi bạn đang sống.
-
Tăng vận động tự nhiên: Đi bộ nhiều hơn, dùng thang bộ, làm vườn, tự nấu ăn.
-
Thay đổi chế độ ăn: Giảm thịt, tăng rau và đậu. Ăn no 80%. Uống rượu vang có kiểm soát.
-
Tìm cộng đồng: Tham gia nhóm sinh hoạt, tôn giáo, hoặc bạn bè chia sẻ sở thích.
Không ai tránh được già đi – nhưng bạn có thể sống tốt, sống trọn
Tuổi thọ không phải là trò may rủi. Nó là kết quả của những lựa chọn nhỏ, lặp đi lặp lại mỗi ngày.
Học theo người Blue Zones – từ lối sống đến dinh dưỡng – là cách hiệu quả nhất để sống lâu, sống khỏe, sống có ý nghĩa. Sống trong Blue Zones không chỉ là sống thọ, mà còn là sống tốt, sống trọn.